Zijn gestandaardiseerde toetsen voor het opvolgen van leerresultaten van leerlingen en scholen wel zinvol? Er woedt daarover in ons onderwijssysteem een aanhoudende discussie. Er waren en zijn goede redenen voor terughoudendheid. Maar ondertussen onderneemt een groeiend aantal landen wél stappen in die richting. In sommige landen is het gestandaardiseerd in kaart brengen van leerresultaten en leerwinst van leerlingen al gemeengoed.

De aanhoudende discussie kan begrepen worden vanuit twee ogenschijnlijk tegengestelde visies op onderwijs(kwaliteit). Aan de ene kant staat een visie die pleit voor competitie en beloning van verdiensten en prestaties. Aan de andere kant staat een visie die competitie ontmoedigt, die inzet en goede processen beloont en die aan collectieve verantwoordelijkheid de voorkeur geeft boven individuele verantwoordelijkheid. Enerzijds wordt gepleit voor een transparante meting van de prestatie van openbare diensten zoals onderwijs, terwijl anderzijds een lans gebroken wordt voor vertrouwen in onderwijsprofessionals.

Dit boek wil de genoemde tegenstellingen overstijgen, voorbij de karikaturen in het denken over gestandaardiseerd toetsen. Het boek maakt duidelijk dat het loont om een (meer) systematisch zicht te krijgen op leerresultaten, leerwinst en toegevoegde waarde in het leerplichtonderwijs. Daartegenover staat dat we sommige monitoringssystemen inderdaad kritisch moeten bekijken en dat ongewenste effecten zich kunnen voordoen. De auteurs beschrijven bestaande - buitenlandse - monitoringssystemen met hun positieve en negatieve effecten. Zo komen ze tot concrete scenario's om leerwinst in kaart te brengen. De wenselijkheid ervan toetsten zij bij betrokkenen in scholen, bij beleidsverantwoordelijken en bij specialisten. Daaruit blijkt dat het draagvlak voor monitoring groter is dan vermoed.